Туйба зүүлгэн

Эльбээд гэзэгээ үзэхэдэм,
Эжым үгэhэн туйбахан.
Энээхэн туйбаяа харахадаа,
Эжымни ехээр hанагдаа.

Цырен-Дулма Дондогой

Түрэһөө мордолгон

Хүндэтэ худа, худагынар!
Түрэ бүтээлсэжэ байhан
түрэл гаралнууд,
Түрэмнай түбхэн бүтэжэ,
Найрнай намхан бүтэбэ гээшэ.

Басаганай хэшэг

Басагаяа хүргэжэ ошоходоо, басаганай хэшэг гэжэ нэрэтэ мяхануудые абаашаха ёhотой. Басаганай хэшэгтэ ууса, үбсүүн, шагайта, үргэн, г.м. төөлэйhөө бэшэ арбан долоон хүндын мяхан орохо ёhотой. “Шагайтын мяхан шэнги шангахан ябаарай”, – гэжэ басагандаа хэлэдэг гээшэ.

Унтари заһалган

Хүбэн сагаан хүнжэл соотнай
Хүбүүд олоор түрэжэ,
Хүн зонойнгоо дунда
Хүндэтэй мэргэн ябажа,
Хүсэ, бэлиг ехэтэй,
Хүхюун жаргаг лэ!

Танилсуулга

Түрэ бүтээхэ гээшэ бэлэн хэрэг бэшэ. Эндэ ехэ бэлэдхэл хэрэгтэй.Түрэ дээрэ хоёр талын түрэл гаралнууд танилсанад. Хүбүүтэ худа хүбүүнэйнгээ яhан түрэлые (эсэгын түрэл), шуhан түрэл (эхын түрэл) нэрлэнэ.

Басага зайлгалга

Басаганай нааданай урда "Басага зайлгалга" гэжэ ёhо үнгэргэгдэдэг байhан. Басаган хотон айлнуудаараа зайжа, нагасатан хотондоо хононо. Нэгэ үбгэн хүн, нэгэ хүбүүн, 2-3 басагад бэри болохоёо байhан басага хүргэхэ ёhотой.

Басаганай наадан

"Хурьган hэеы даруулжа,
Хундаган сагаан гэр барюулжа,
Хонин hэеы даруулжа
Хонгор сагаан ордон барюулжа
Хүргүүлбэ”

Хадаг табилга

Хүбүүнэй гэрлэхэ болоходо, бэриингээ түрэлхидтэ хадаг табижа, түрэлхидынь худа ураг болодог. (Зарим нэгэ нютагуудта тахил табиха гэдэг). Урда сагта хадаг табилгые бэриие эрилгэ гэдэг байhан юм, тэрэ гайхалгүй.

Сэсэгма Цыбикова

Хүрин, боро, соохор, эреэн, ягаан үнгэнүүд

Хүхэ үнгэ

Шара үнгэ

Улаан үнгэ

Хара үнгэ

Сагаан үнгэ

Үнгэ тухай

Хүнэй бэе махабадай шэнжэ

Янза бүриин хэрэгсэлэй шэнжэ

Ан амитан, шубуу шонхорой шэнжэ

Оршолон юртэмсын шэнжэ

Ургамалай шэнжэ